آشنایی با سیروز کبدی، راههای پیشگیری و درمان آن

جمعه 4 تیر 1400

سیروز بدنبال تخریب طولانی مدت و نکروز سلول های کبدی حادث می گردد. این بیماری با اختلال شدید در اعمال کبد همراه است.

سیروز کبدی یکی از انواع بیماری های کبدی است که در آن این اندام قابلیت انجام بخش زیادی از وظایف خود را از دست می دهد. در این بیماری، پارانشیم کبد یک ضایعه مزمن غیرقابل برگشت را نشان می‌دهد. این ضایعات ناشی از بافت‌مردگی (نکروز) سلول‌های کبدی و رسوب بافت همبند می باشد. تظاهرات بالینی سیروز به جای اینکه نتیجه علت بیماری کبدی باشند اغلب نشان‌دهنده شدت صدمه کبدی می‌باشند.

مهم ترین علل بروز سیروز

هر چند مصرف درازمدت الکل شایع‌ترین علت سیروز است، ولی سایر علل سیروز عبارتند از:

شایعترین علت در کشور ما ابتلا به ویروس‌های هپاتیت B و C و D می باشد که البته برخی از بیماران به دلیل هپاتیت مزمن به سیروز مبتلا می‌شوند.

عدم تحرک و افزایش وزن وقوع کبد چرب را بدنبال دارند. کبد چرب در دراز مدت آسیب کبدی و بروز سیروز را سبب می گردد.

تعدادی از بیماران به دنبال بیماری‌های ارثی مانند فیبروزکیستیک، کمبود آنزیمی به نام آلفا 1- آنتی تریپسین، گالاکتوزومی و بیماری ذخیره‌ای گلیکوژن به سیروز مبتلا می‌شوند. دو نوع اختلال ارثی دیگر نیز می‌تواند ایجاد سیروز کند که یکی ویلسون به دلیل تجمع مس و دیگری هموکروماتوز به دلیل ذخیره آهن در کبد می‌باشد.

از علل دیگر سیروز انسداد طولانی مدت مجاری صفراوی به هر دلیل می‌باشد. به دنبال این امر انتقال صفرا از کبد به کیسه صفرا مختل می شود که در ادامه آسیب کبدی را به همراه دارد.

مصرف طولانی مدت بعضی داروها، در معرض سموم محیطی بودن و نیز نارسایی احتقانی قلب که باعث احتقان کبد و در نهایت سیروز می‌گردد از دیگر دلایل بروز این بیماری می باشند.

تظاهرات بالینی و عوارض سیروز

1) فشار خون بالا در وریدهایی که خون کبد را تأمین می‌کنند. به سبب این که جریان خون در کبد مختل می شود بخشی از آن به سایر بافت ها راه می یابد که خود را به صورت احتباس مایع در پاها (ادِم) و در شکم (آسیت) نشان می دهد.

2) بزرگ شدن طحال (اسپلنومگالی). فشار خون پورتال کبدی می‌تواند باعث تغییراتی در طحال و خصوصا بزرگ شدن آن شود. کاهش سلول‌های سفید خون و پلاکت‌ها در خون شما نیز می‌تواند نشانه سیروز با پرفشاری خون پورتال باشد.

3) خون ریزی. پرفشاری خون پورتال می‌تواند خون را به رگ‌های کوچکتر هدایت کند و باعث افزایش اندازه آنها و تبدیل شدن آنها به واریس شود. البته این رگ های کوچک تحت بار اضافی ممکن است تخریب شوند. خونریزی تهدید کننده حیات بیشتر زمانی اتفاق می‌افتد که رگ‌ها در مری یا معده پاره می‌شوند.

4) عفونت بدن. سیروز بدن شخص بیمار را مستعد ابتلا به انواعی از بیماری های عفونی می کند.

5) سوء تغذیه. سیروز ممکن است در پردازش مواد مغذی اختلال ایجاد کند که منجر به ضعف و کاهش وزن می شود.

6) تجمع سموم در مغز. کبد آسیب دیده قادر به پاک کردن سموم از خون نمی باشد. این سموم می‌تواند در مغز تجمع یابد که سردرگمی و اختلال روانی را در پی دارد.

7) یرقان زمانی اتفاق می‌افتد که کبد بیمار بیلی‌روبین را به میزان کافی از خون نمی تواند حذف ‌کند.

تست‌های آزمایشگاهی:

عملکرد کبد با تعیین سطح بیلی‌روبین خون بررسی می شود.

سطح کراتینین خون و ادرار بررسی می‌شود، زیرا در مراحل بعدی سیروز (سیروز پراکنده شده) ممکن است عملکرد کلیه کاهش یابد.

آزمایشات برای هپاتیت B و  .C

بررسی نمونه بافتی (بیوپسی) برای تشخیص سیروز ضروری نیست. با این حال، پزشک ممکن است از آن برای شناسایی شدت، میزان و علت آسیب کبدی استفاده کند.

انعطاف پذیری رزونانس مغناطیسی یا انعطاف پذیری گذرا. این تست‌های غیر تهاجمی تصویربرداری، سختی یا سخت شدن کبد را تشخیص می‌دهند و ممکن است نیاز به بیوپسی کبدی را از بین ببرد.

سایر تست های تصویر برداری MRI، CT و سونوگرافی نیز برای ایجاد تصاویر از کبد امکان دارد مورد استفاده قرار بگیرد.

درمان سیروز کبدی

درمان سیروز، توقف و تأخیر روند پیشرفت و به حداقل رساندن تخریب سلول‌های کبدی است و به سبب آسیب های وارد شده امکان بازگشت کبد به وضعیت اولیه وجود ندارد. توقف مصرف الکل می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند. در بیماران دچار سیروز، همه داروها به ویژه داروهایی که توسط کبد یا مجاری صفراوی دفع یا متابولیزه می‌شوند باید با احتیاط زیاد تجویز شوند. برای عوارض خاص نظیر واریس‌های خون‌ریزی دهنده و آسیت درمان‌های ویژه ضرورت دارد. در صورتی که بیماری‌های کومای کبدی قریب‌الوقوع وجود نداشته باشد باید در برنامه غذایی بیمار مصرف روزانه پروتئین در حد معمول و ۸۰–۶۰ گرم گنجانده شود؛ در صورتی که بیمار سابقه پیدایش اختلال ذهنی اخیر داشته باشد باید این میزان تا حد ۴۰–۳۰ گرم کاهش یابد. تجویز روزانه مکمل‌های مولتی ویتامین برای بیماران مبتلا به بیماری ورنیکه کورساکوف اضافه شود. در شرایط بحرانی چاره نهائی انجام عمل جراحی شنت برای تغییر مسیر خون از ورید باب به جای دیگر (شنت پورتوکاو) یا انجام پیوند کبد خواهد بود. اکثر بیماران سیروتیک سال‌ها سلامت زندگی می‌کنند و اگر دچار عوارض بیماری شوند معمولاً درمان می‌شوند و بعضی از آن‌ها به‌طور موفقیت‌آمیز با کبد پیوند شده زندگی می کنند.

جلوگیری از ابتلا به سیروز کبدی

کبد مرکز متابولیسمی بدن است. علاوه بر این با سم زدایی، بدن را از خطرات مختلف مصون می دارد. حفظ عملکرد طبیعی آن برای داشتن یک زندگی سالم ضروری است. هر شخص باید بکوشد تا با حذف عوامل مخاطره آمیز برای کبد به سلامت و زندگی خود کمک کند.

برای این امر از رژیم غذایی مفید استفاده کنید. در برنامه خود حتما مصرف میوه ها، سبزیجات، لبنیات و مواد پروتئینی را داشته باشید. همچنین مقدار غذاهای چرب و سرخ شده‌ای که می‌خورید را کاهش دهید.

برای 24 ساعت خود برنامه داشته باشید. به موقع بخوابید و مدت زمان لازم برای خواب را رعایت کنید. ورزش روزانه را فراموش نکنید و وزن خود را در محدوده سالم حفظ کنید. از مصرف بی رویه و خودسرانه دارو اجتناب کنید و مهم ترین نکته که الکل و دخانیات در زندگی فردی که به سلامت کبد خود اهمیت می دهد جایگاهی ندارد!!!

انتهای پیام/