DNA واکسن ها؛ نسل سوم و جدید واکسن ها

یکشنبه 17 اسفند 1399

DNA واکسن ها با بکارگیری امکانات درون سلولی زمینه ساز شکل گیری آنتی ژن ها در سطح سلول ها و فعال سازی سیستم ایمنی بدن می گردند.

امروزه، واکسیناسیون برای مقابله با بیماری های عفونی لازم و ضروری است. واکسن ها میزان مرگ و میر ناشی از بیماری های عفونی مانند سرخک، اوریون، فلج اطفال و دیفتری را در سطح جهان به شدت کاهش داده اند.

واکسن های قدیمی یا نسل اول، از میکرواورگانیسم های زنده یا تخفیف حدت یافته تشکیل شده اند. برای تهیه این دسته از واکسن ها، تمامی میکرواورگانیسم لازم و ضروری است. اگر چه واکسن ها برای مهار بیماری بسیار مفیدند، اما واکسن های قدیمی یا نسل اول خود دارای مشکلاتی می باشند از جمله اینکه سویه تخفیف حدت یافته می تواند به فرم عفونی و خطرناک بازگشته و منجر به عفونت پایدار شود. بنابراین، برای کاهش خطرات ناشی از واکسن نسل اول، واکسن هاس نسل دوم تهیه گردید. واکسن های نسل دوم، واکسن های زیر واحدی هستند که چند اپی توپ مربوط به ارگانیسم هدف را در بردارند و با روش مهندسی ژنتیک تهیه می شوند. DNA واکسن ها نیز به عنوان واکسن های نسل سوم محسوب می گردند.

مکانیسم عملکرد DNA واکسن بدین صورت است که ژن موجود در DNA واکسن در داخل سلول میزبان بیان می شود، سپس پردازش شده و توسط MHC به سطح سلول عرضه می گردد. DNA واکسن مانند یک عفونت ویروسی بوده و قادر به فعال نمودن سیستم ایمنی سلولی و همورال می باشد. وقتی واکسن به داخل عضله یا پوست تزریق می شود در داخل سلول پروتئین خارجی تولید شده و توسط پروتئازهای میزبان به پپتیدهای آنتی ژنی تبدیل می گردد. این پپتیدهای آنتی ژنی، وارد شبکه اندوپلاسمیک شده و در آنجا به مولکول های MHC ll وصل می شوند. پروتئین های آنتی ژنی از طریق MHC ll به سطح سلول عرضه می شوند. این اتفاق سبب تحریک سلول های +TCD4 می گردد. +TCD4 ها قادرند سلول های B را تحریک کنند که در نتیجه این امر آنتی بادی اختصاصی بر ضد آنتی ژن مربوطه تولید می گردد.

مهم ترین مزیت DNA واکسن این است که می توان آنرا طوری طراحی کرد که بتواند چندین آنتی ژن را در یک زمان از چندین پاتوژن مختلف کد کند و بدین ترتیب با طراحی یک DNA واکسن می توان ایمنی را بر ضد چندین پاتوژن تحریک کرد. DNA واکسن ها نسبت به واکسن های نسل اول بسیار ایمن تر هستند چرا که واکسن های نسل اول ممکن است دچار برگشت شوند. بعلاوه برخلاف ایمن سازی با پروتئین (واکسن های نسل دوم)، پروتئینی که توسط DNA واکسن در داخل سلول تولید می شود، شکل فضایی بهتر و نزدیک تری به پروتئین اصلی دارد. از این رو، آنتی بادی خنثی کننده با کیفیت بالاتری تولید می گردد.

با وجود این مزایا، ایراداتی نیز به واکسن های نسل سه وارد شده است. به عنوان مثال این واکسن ها می توانند روی ژن هایی که رشد سلول را کنترل می کنند تاثیر بگذارند. همچنین گفته می شود DNA واکسن می تواند منجر به بروز پاسخ های خود ایمنی گردد.

با تمامی این ایرادات آنچه مشخص است این است که توسعه و کاربرد واکسن بر پایه اسید نوکلئیک به سرعت در حال متحول شدن است به طوری که انتظار می رود بخش عمده ای از تولیدات واکسن در سال های آتی به آنها تعلق گیرد. تحقیق در زمینه طراحی این دسته از واکسن ها و تلاش برای کاستن از نواقص آنها برای دوستداران پژوهش در زمینه واکسن ها موضوعی جذاب می تواند باشد.

"پایگاه مای رشته"

انتهای پیام/