فوتوداینامیک تراپی سرطان؛ فرصت ها و چالش ها

فوتوداینامیک تراپی یک روش غیر تهاجمی درمان سرطان است که با استفاده از یک عامل حساس به نور و طول موجی مخصوص به این عامل برخی از تومورها را می توان نابود ساخت.

فوتوداینامیک تراپی (PDT؛ Photodynamic therapy) روشی نوین در درمان غیر تهاجمی سرطان است. در این روش به بیمار دارو حساس به نور که اصطلاحاً photosensitizer گفته می شود تزریق می 'گردد. سپس عامل حساس به نور را در معرض طول مشخصی از نور قرار می دهند. در نتیجه این امر اکسیژن های فعالی تولید می شود که سلول های مورد نظر را از بین می برند. البته هر داروی حساس به نور را نوری با طول موج مشخصی فعال می‌کند، لذا پزشکان طی PDT از داروی حساس به نور و طول موج مشخصی از نور برای درمان سلول‌های سرطانی در بخش‌های مختلف بدن استفاده می‌کنند. طول موج مورد نظر را می توان با استفاده از منابع نور لیزر یا منابع نور دیگر تولید نمود.
اگر بخواهیم نگاهی دقیق تر به مراحل مختلف این روش داشته باشیم باید گفت که در اولین مرحله عامل حساس به نور به داخل جریان خون تزریق می‌شود. این عامل توسط سلول‌ های سراسر بدن جذب می گردند، اما در سلول‌ های سرطانی بیش ‌تر از سلول‌ های طبیعی باقی می‌ ماند. تقریباً ۲۴ تا 72 ساعت پس از تزریق، زمانی‌ که بیش‌ترین میزان عامل، سلول‌های طبیعی را ترک کرده ولی در سلول‌های سرطانی باقی ‌مانده است، تومور را در معرض نور می‌گذارند. عامل حساس به نور در تومور، نور را جذب و عامل فعالی از اکسیژن تولید می‌کند که سلول ‌های سرطانی مورد نظر را از بین می‌برد. همچنین از دو روش دیگر نیز این روش موجب از بین رفتن و کوچک شدن تومور می شود. اول آن که با باقی ماندن بیشتر عامل حساس به نور در سلول، این عامل مانع رسیدن مواد مغزی به سلول های سرطانی شده و دوم اینکه این عامل از نظر سیستم ایمنی مهاجم شناخته شده و سیستم ایمنی به سلول های سرطانی حاوی آنها حمله می کند. 
ماده حساس به نور معمولا در این درمان porfimer sodium یا Photofrin نام دارد که از آن برای درمان سرطان مری و non-small cell lung cancer استفاده می شود. البته این روش خالی از اشکال نبوده و نقاط ضعف مختلفی دارد چرا که نور نمی تواند تا عمق بیشتر از یک سانتی متری بافت نفود کند، نتیجتا این روش امروزه تنها برای سرطانهای مربوط به پوست و سرطان هایی که از طریق مجاری بدن می توان به تومور دسترسی داشت قابل اجرا است. همچنین این روش برای تومورهای بزرگ بازدهی کمتری دارد بدلیل اینکه نور کمتری به داخل این تومورها راه پیدا می کند و به دلیل منطقه ای بودن، این روش برای تومورهای جا به جا شونده کاربردی ندارد. Photofrin نیز باعث حساس شدن چشم و پوست به نور به مدت 6 هفته می شود لذا به بیمار توصیه می گردد تا به مدت 6 هفته در معرض نور خورشید و نور شدید نباشد. البته این درمان ممکن است مقدار کمی از بافت های سالم را نیز از بین ببرد و باعث سوزش، بادکردگی و زخم شدن در بافت های سالم اطراف تومور شود.
با وجود این معایب کاربردهای این وسیله به شدت در حال افزایش بوده و در افق دیدگاه کاربردهای آن درمان سرطان هایی مانند تومور مغزی، سرطان پروستات، دهانه رحم، حفره صفاقی، کبد، سرطان سینه و ... در حالت های خوش خیم و بدخیم وجود دارد. همچنین محققان در حال یافتن ماده فعال نوری موثرتر و قویتری هستند.

انتهای پیام/